Dobór narzędzia pisarskiego

2020-06-16

Narzędzie pisarskie w kontekście dzieci

„Narzędzie pisarskie” to dość obszerna definicja. Zwykle kojarzy się nam z długopisem, piórem, z czymś co pozwala kaligrafować. W kontekście małego dziecka jednak trzeba spojrzeć na narzędzie pisarskie szerzej. Osobiście od dawna stosuje definicję narzędzia pisarskiego jako wszystko to, czym dziecko może zostawić ślad. Dzięki tak szerokiej definicji możemy po kroku przeprowadzić dziecko przez kolejne etapy prawidłowego kształtowania się chwytu.

Dobór narzędzia pisarskiego dla dziecka bez trudności rozwojowych

W poszczególnym wieku życia dziecko powinno otrzymać kredki, które będą dostosowane do jego możliwości. Oczywiście sprawna ręka dziecka, nawet jeżeli przez jakiś czas operuje narzędziami, które nie są dla niego przeznaczone, nie utrwali sobie jakiś trwałych zaburzeń. Zdrowe dziecko, które ma bogatą ilość manipulacji i doświadczeń sensorycznych jest w stanie dosyć szybko nadrobić lub skorygować ewentualne braki spowodowane tymczasową pracą na nieprawidłowym narzędziu pisarskim. Jeśli tylko możemy i mamy taką wiedzę dobrze jest dobierać odpowiednie narzędzia pisarskie do wieku dziecka, a co za tym idzie do jego możliwości psychoruchowych.

Dobór narzędzia pisarskiego dla dziecka z trudnościami

Odpowiedni dobór narzędzi nabiera szczególnego znaczenia, gdy spotykamy się z deficytem, trudnością rozwojową, jakąś niepełnosprawnością dziecka. Jeżeli z jakiegoś powodu aktywności grafomotoryczne są dla dziecka trudne zwykle takie dziecko w naturalny, spontaniczny sposób nie sięga i nie korzysta z możliwości rysowania, kolorowania i tym podobnych na co dzień. Tworzy się wówczas błędne koło, dlatego że tak naprawdę jeżeli ma jakieś trudności, niższy poziom czy większa męczliwość ręki powinno tak naprawdę mieć tych doświadczeń o wiele więcej niż jego rówieśnicy po to, aby nadrobić tą dysproporcję.

Tymczasem spotykamy się z taką sytuacją, że dziecko ma problem i poprzez to że spontanicznie nie korzysta z tych aktywności dysproporcja się pogłębia, ponieważ nie ćwiczy się w tym rozwoju.

W takich sytuacjach szczególnego znaczenia nabiera indywidualizacja narzędzia pisarskiego. Robimy to z dwóch powodów:

Minimalizowanie frustracji

Po pierwsze nie chcemy pogłębiać frustracji dziecka, chcemy mu pokazać, że jeżeli będzie mieć w ręku narzędzie które jest dopasowane do niego to praca nim będzie dla niego łatwiejsza, dzięki czemu będzie to robił częściej i chętniej. Być może uda nam się ten sposób odbudować chociaż częściowo motywację do podejmowania tego typu aktywności.

Prewnecja lub korekta nieprawidłowego chwytu

Z drugiej jednak strony możemy mieć do czynienia z dziećmi, które pomimo swoich trudności nie zniechęcają się i cały czas sięgają po rysowanie, malowanie. Natomiast tutaj możemy spotkać się z sytuacją, w której brak dostosowanego narzędzia będzie utrwalał nieprawidłowe schematy, nawyki trzymania czy kompensacje które się pojawiają, a które w przyszłości mogą bardzo rzutować na ograniczenia w zakresie ładnego i płynnego pisania.

Reasumując dostosowanie narzędzia pisarskiego z jednej strony ma ułatwić dziecku zadania, które są dla niego trudne, a z drugiej strony ma być prewencją przed automatyzacją nieprawidłowych ustawień ręki na narzędziu.

Czynniki wpływające na dobór narzędzia pisarskiego

W mojej pracy terapeutycznej indywidualizacja narzędzi opiera się o cztery podstawowe cechy:

wiek życia,
wiek rozwojowy,
sprawność motoryczna,
parcjalne deficyty.

Dla dzieci bez większych trudności rozwojowych najistotniejszy będzie wiek dziecka i dopasowanie do niego odpowiedniego narzędzia.

Tak naprawdę to dopasowywanie wiąże się z dwoma cechami. Pierwsza to rozwój systemu taktylnego, a druga to proces kostnienia ręki. Te dwa procesy pozwalają w miarę wzrastania korzystać z narzędzi coraz cieńszych i wymagających większej sprawności, a jednocześnie umożliwiających bycie coraz bardziej precyzyjnymi.

Jakie wybrać kredki dla dziecka?

Pierwsze kredki dla dzieci do 1,5 roku życia

W pierwszym roku życia dziecko powinno korzystać z kredek w kształcie kuli lub łezki. Ręka nie zaciska się wówczas zbyt mocno, wszystkie palce uczestniczą w trzymaniu narzędzia.

Kolorowa kreda dla dzieci w kształcie jajek, Rex London

Kredki świecowe 4 kolory stożkowe Faber Castell

Kredki Baby Colorpeps Early Age 6 szt Blis.

Flamastry i kredki dla dzieci w wieku od 1 do 2 lat

Dopiero po pierwszych urodzinach warto podsuwać dziecku narzędzie w klasycznym kształcie. Należy jednak pamiętać o tym, że musi być ono grube (nawet około 2,5 cm średnicy).

Flamastry Jumbo Colorpeps Early Age 12 szt

Kredki Bambino w drewnianej oprawie z temperówką 12 kolorów

Kredki dla trzylatka

Około 3 roku życia, gdy dziecko zaczyna powoli wykorzystywać chwyt trójpalcowy (oczywiście cały czas nieprecyzyjny) znaczenia zaczyna nabierać nie tylko grubość, ale i kształt kredki. Tu warto podsuwać dziecku kredki o kształcie trójkątnym, tak aby ułatwić poszczególnym palcom pozostanie na swoim miejscu.

Kredki Jumbo Colorpeps Early Age Trójkątne 12 szt

Kredki dla dzieci szkolnych

Należy pamiętać, że około 6 roku życia dziecko powinno już pracować na standardowej grubości. Nie wolno wydłużać niepotrzebnie czasu, gdy dziecko pracuje na grubszej kredce.

Kredki Colorpeps Oops Ścieralne Z Gumką Trójkątne 24 szt

Jeśli tylko nie ma innych wskazań, powinniśmy w tym wieku wprowadzać kredki o standardowej średnicy około 7 mm, ponieważ operowanie takim narzędziem przygotowuje bardzo precyzyjne ruchy, które potem są niezbędne do utrzymywania się w liniaturze.

Oczywiście istniej grupa dzieci wymagających wsparcia w zakresie terapii ręki i wówczas kredki dostosowywane są do indywidualnych potrzeb. Wymaga to jednak dokładnej obserwacji i prawidłowej diagnozy.

Autorka wpisu

Wioletta Bartkiewicz - psycholog, pedagog, terapeuta integracji sensorycznej, instruktor terapii ręki wg PTR. Działająca w ramach Acentrum Szkolenia. Współautorka książki "Terapia ręki w praktyce". Prowadząca szkolenia z doboru narzędzia pisarskiego, na które serdecznie zapraszamy :)